του Λάμπρου Ν. Κίσσα*
Τη δόμηση στο Πήλιο σαφώς και επηρεάζουν κάποιες γενικότερες αποφάσεις του ΣτΕ, όπως π.χ. η απόφαση 3661/2005 της Ολομέλειας, όπου κρίθηκε πως η οριοθέτηση οικισμού με πληθυσμό έως 2.000 κατοίκους αποτελεί ρύθμιση γενικού πολεοδομικού σχεδιασμού, αδιαφόρως αν περιλαμβάνει ή όχι και τον καθορισμό όρων & περιορισμών δόμησης. . . Αν και η δόμηση στο Πήλιο διέπεται από τις διατάξεις του από 11.6-4.7.1980 Π. Δ/τος, όπως αυτό τροποποιήθηκε και ισχύει, πλην όμως υπάρχουν και οι ειδικότερες αποφάσεις του ΣτΕ που αφορούν άμεσα, χωροθετούνται (ας μου επιτραπεί η έκφραση) στην έκταση του Πηλίου και αυτές είναι οι εξής:
– Η απόφαση του ΣτΕ 2887/2014, σύμφωνα με την οποία καλώς έγινε ανάκλησης οικοδομικής άδειας, μετά από τη σχετική απόφαση του πρώην γ.γ. Περιφέρειας Θεσσαλίας, για αναστολή επί εξαμήνου των οικοδομικών αδειών ενόψει της εκπόνησης οικείου ΣΧΟΟΑΠ. Το ΣτΕ διατυπώνει με απόλυτη σαφήνεια, πως κακώς και παρατύπως κατατέθηκε φάκελος για έκδοση οικοδομικής άδειας η οποία εμφανίζει περισσοτέρων του ενός κτιρίου στην ίδια ιδιοκτησία.
Το Συμβούλιο δηλαδή, θεωρεί η φυσιογνωμία του Πηλίου είναι ενιαία, εξισώνοντας κάποιους όρους και περιορισμούς δόμησης με την εντός σχεδίου δόμηση (ένα κτίσμα ανά ιδιοκτησία). – Η απόφαση του ΣτΕ 2888/2014, σύμφωνα με την οποία νομίμως αποφασίσθηκε από τον πρώην γ.γ. Περιφέρειας Θεσσαλίας, η αναστολή επί εξαμήνου των οικοδομικών αδειών ενόψει της εκπόνησης οικείου ΣΧΟΟΑΠ. Στο σκεπτικό όμως της παραπάνω απόφασης, επαναλαμβάνονται οι σκέψεις που ώθησαν το ΣτΕ στην απόφαση 2887/2014. Δηλαδή, πως το Πήλιο σύμφωνα με το σύνολο της κείμενης νομοθεσίας, αποτελεί ενιαίο χώρο και ως τέτοιος πρέπει να δομείται. – Η απόφαση του ΣτΕ 568/2017, σύμφωνα με την οποία κακώς εκδόθηκε οικοδομική άδεια εντός παραδοσιακού οικισμού στο Πήλιο, καθόσον δεν επιτρέπεται από το σχετικό Π. Δ/γμα δόμησης, η ανέγερση συγκροτημάτων κατοικιών εντός παραδοσιακών οικισμών. (Περισσότερα για την 568/17 απόφαση του ΣτΕ στην Ηλ. Δ/νση http://www.xorodikaiosini.gr/ ) – Η απόφαση του ΣτΕ 1268/2019, σύμφωνα με την οποία, κακώς η Διοίκηση αρνήθηκε μετά από αίτηση να προβεί εκ νέου στη διαδικασία οριοθέτησης του συνόλου των οικισμών κάτω των 2.000 κατ. με Π. Δ/γματα, καθόσον οι σχετικές αποφάσεις οριοθέτησης του νομάρχη είναι παράνομες. Στο σκεπτικό της απόφασης το Συμβούλιο επισημαίνει τα εσφαλμένα της Διοίκησης και εφιστά την προσοχή στις αρμόδιες πολεοδομικές υπηρεσίες για τη χορήγηση των νέων οικοδομικών αδειών.
Εν κατακλείδι, το παραδοσιακό πρότυπο δόμησης, για τους χαρακτηρισμένους παραδοσιακούς οικισμούς του Πηλίου, συνίσταται στην ανέγερση σε κάθε ιδιοκτησία ενός κτιρίου κύριας κατοικίας και των τυχόν βοηθητικών κτιρίων αυτής, οτιδήποτε άλλο, είναι ξένο και ασύμβατο με τα παραδοσιακά πρότυπα της περιοχής.
Το ΣτΕ σε όλες του τις σχετικές αποφάσεις του, αναφέρεται μονίμως στις εισηγήσεις και μελέτες που προηγήθηκαν των σχετικών Π. Δ/των του Πηλίου και ορθώς, προκειμένου να κατανοήσει το πνεύμα τους.
Συμπερασματικά λοιπόν, θεωρώ πως, όσο το ΣτΕ θα έχει σημεία αναφοράς ή εφαλτήριο ερμηνείας, αφενός μεν, τη σχετική εισήγηση που υιοθετήθηκε με το 249/20.3.1979 πρακτικό του Συμβουλίου Δημοσίων Έργων (Σ.Δ.Ε.), βάσει του οποίου εκδόθηκε το Π. Δ/γμα της 11.6-4.7.1980, αφετέρου δε, τα πρακτικά των οικείων συλλογικών γνωμοδοτικών οργάνων του υπουργείου ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. (πρώην Δημοσίων Έργων), τα οποία ερείδονται σε συστηματικές μελέτες «αναγνώρισης της πολεοδομικής και αρχιτεκτονικής φυσιογνωμίας» των οικισμών τα οποία ανταποκρίνονταν στην πραγματική/επικρατούσα κατάσταση των παραδοσιακών οικισμών του Πηλίου, οι τυχόν μελλοντικές αποφάσεις του ΣτΕ, δύσκολα θα αλλάξουν «γραμμή πλεύσης».
Αυτά που πρέπει να γίνουν είναι γνωστά, τόσο στις αρμόδιες υπηρεσίες, οι οποίες όμως δεν μπορούν να δράσουν αυτεπάγγελτα, ξεπερνώντας τις αρμοδιότητές τους, όσο και στο οικείο παράρτημα του ΤΕΕ που ως σύμβουλος της Πολιτείας, θα έπρεπε να πρωταγωνιστεί στην επίλυση τέτοιων προβλημάτων (μια και εκ των πραγμάτων δεν κατάφερε για διάφορους λόγους να τα σταματήσει), τα μέλη του οποίου είναι καταρτισμένα και γνώστες των τοπικών προβλημάτων σε βάθος, ως άμεσα εμπλεκόμενοι καθημερινά.
Η Μαγνησία φαίνεται πως θα βιώσει περίπου ότι και ο νομός Ρεθύμνου μετά τις 56/2017 & 57/2017 Αποφάσεις του ΣτΕ , όπου «πάγωσε» σχεδόν για μια διετία κάθε οικοδομική δραστηριότητα και να ξεκινήσει τις επανοριοθετήσεις των οικισμών με τον μανδύα Π. Δ/των, αυτήν τη φορά. Οποιαδήποτε άλλη λύση θα «κρέμεται επί ξηρού ακμής».
Σήμερα το ζητούμενο είναι, εάν εμείς πράγματι θεωρούμε το Πήλιο, με την απαράμιλλη βιοποικιλότητά του ως κάτι το μοναδικό. Εάν γνωρίζουμε τον βαθμό «κορεσμού» του ως φυσικού και ως δομημένου περιβάλλοντος. Εάν θέλουμε, τελικά, να παραμείνει τόπος ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους. Τα μέτρα στήριξης/ενίσχυσης των κατοίκων δεν πρέπει να σχετίζονται αποκλειστικά με τα τετραγωνικά της δόμησης. Μπορούν να είναι κι άλλου είδους (π.χ. φοροαπαλλαγές, ειδικές ενισχύσεις, κ.ά.).
Για το τι πρέπει να γίνει, και από ποιους, επιφυλασσόμεθα να επανέρθουμε, καθόσον δεν χωρούν σ’ ένα άρθρο. Όπως επίσης και για άλλα φλέγοντα θέματα (Παρατηρητήρια Δόμησης, υλοποίηση ΓΠΣ/ΣΧΟΟΑΠ, η σχέση των ΤΧΣ και Πράσινου Ταμείου, κ.ά.).
*χωροτάκτη – πολεοδόμου μηχανικού M.Sc.
