Τις σημαντικές προοπτικές που έχει ο τουρισμός εμπειριών στη Μαγνησία και τα οφέλη που μπορεί να αποφέρει σε διάφορα επίπεδα, αναδεικνύει έρευνα που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του μεταπτυχιακού προγράμματος σπουδών με τίτλο «Ανάπτυξη και Σχεδιασμός στον Τουρισμό και στον Πολιτισμό» του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας από τον φοιτητή Ανδρινό Μελέτιο, υπεύθυνο κρατήσεων στο Kritsa Gastronomy Hotel, υπό την επίβλεψη του αναπληρωτή καθηγητή Μεταξά Θεόδωρου του Τμήματος Οικονομικών Επιστημών και της καθηγήτριας Ντυκέν Μαρί Νοέλ του Τμήματος Μηχανικών Χωροταξίας, Πολεοδομίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης του Πανεπιστήμιου Θεσσαλίας.
Όπως αναφέρει ο ίδιος, που πριν μερικές ημέρες ορκίστηκε λαμβάνοντας τον τίτλο του μεταπτυχιακού, «η αναζήτηση μοναδικών τουριστικών εμπειριών είναι ίσως ένα από τα ισχυρότερα τουριστικά κίνητρα στη σημερινή εποχή. Πολλές τουριστικές επιχειρήσεις ή ακόμη και τουριστικοί προορισμοί, αναγνωρίζοντας τις απαιτήσεις των σύγχρονων τουριστών, έχουν στρέψει το ενδιαφέρον τους στην προσφορά ενορχηστρωμένων εμπειριών. Στόχος αυτής της διαδικασίας είναι η διαφοροποίηση του τουριστικού τους προϊόντος, καθιστώντας το μοναδικό, ώστε να αναδειχθεί στο έντονο ανταγωνιστικό περιβάλλον του κλάδου.
Το ερώτημα, το οποίο εύκολα ανακύπτει, είναι ποια είναι τα πραγματικά οφέλη από την προσφορά βιωματικών δραστηριοτήτων για τον εκάστοτε τουριστικό προορισμό, αλλά και για τις τουριστικές επιχειρήσεις; Και πιο συγκεκριμένα για τη Μαγνησία ή ευρύτερα για τη Θεσσαλία; Το παραπάνω ερώτημα αποτέλεσε πηγή έμπνευσης της έρευνας που πραγματοποιήθηκε. Στόχος ήταν η αναγνώριση εκείνων των παραγόντων που επηρεάζουν την εμπειρία των τουριστών που συμμετέχουν σε βιωματικές δραστηριότητες και τον ρόλο τους στην ικανοποίηση και την εικόνα του τόπου. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε σε τουρίστες που επισκέφθηκαν τη Μαγνησία από τον Νοέμβριο του 2018 έως τον Ιούλιο του 2019.
Θεωρώντας πως το φαγητό αποτελεί βασικότερες πτυχές της τουριστικής εμπειρίας συνδυαστικά με το γεγονός πως η τοπική γαστρονομία αποτελεί πηγή πολιτιστικής, οικονομικής και κοινωνικής ποικιλομορφίας η έρευνα εστιάστηκε στις δραστηριότητες εκείνες που σχετίζονται με την τοπική γαστρονομία. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο πως σε παγκόσμιο επίπεδο αναφερόμαστε όλο και περισσότερο στη σημασία του γαστρονομικού τουρισμού, ενώ οι τουριστικοί προορισμοί δίνουν ιδιαίτερη βαρύτητα στην προώθηση του γαστρονομικού πλούτου τους, γιατί όχι και η περιοχή μας;».
Το προφίλ των ενδιαφερόμενων
Όπως προκύπτει από τα αποτελέσματα της έρευνας, τέτοιου είδους δραστηριότητες προσελκύουν κυρίως γυναίκες (53,8%), έγγαμες (61,8%) και με ανώτερο μορφωτικό επίπεδο, καθώς το 32,8% είναι κατέχει μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών. Επιπλέον οι γαστρονομικές δραστηριότητες φαίνεται πως έλκουν όλες τις ηλικιακές ομάδες, αφού τόσο η ομάδα 25-34, όσο και οι 35-44 και 45-54 κυμαίνονται περίπου στα ίδια ποσοστά (21%). Το γεγονός πως ζούμε στην ψηφιακή εποχή αναγνωρίζεται πλέον από όλους, η δυναμική της προώθησης τουριστικών υπηρεσιών μέσω του διαδικτύου και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης προκύπτει και από τα στοιχεία της συγκεκριμένης έρευνας, καθώς το 61,5% πληροφορήθηκε ή ακόμη έκανε κράτηση μέσω του διαδικτύου. Ωστόσο δεν πρέπει να παραλείψουμε ότι σημαντικό παράγοντα στην προώθηση τέτοιου είδους δραστηριοτήτων διαδραματίζει και η διά στόματος διαφήμιση (19,5%), αλλά και τα τουριστικά γραφεία ή πράκτορες (15,5%).
Ισραηλινοί οι περισσότεροι
Ένα ακόμη ενδιαφέρον στοιχείο αποτελεί και η χώρα προελεύσεως των τουριστών – συμμετεχόντων σε τέτοιου είδους εμπειρίες. Είναι γεγονός πως η Μαγνησία αποτελεί πόλο έλξης με αυξητικές τάσεις τουριστών από το Ισραήλ τα τελευταία χρόνια. Δεν αποτελεί λοιπόν έκπληξη πως το 41,2% των συμμετεχόντων είναι από το Ισραήλ, ωστόσο τόσο οι Ευρωπαίοι (33,5%), όσο και οι Αμερικάνοι (21,5%) επιζητούν τέτοιου είδους δραστηριότητες στην περιοχή μας. Ιδιαίτερα αναφορά πρέπει να γίνει σε τουρίστες από τα Η.Α.Ε. και τη Νότιο Αφρική που ανέφεραν πως επισκέφθηκαν την περιοχή με βασικό κίνητρό τους τη συμμετοχή τους στις προσφερόμενες βιωματικές δραστηριότητες. Τέλος, ένα επιπλέον ενδιαφέρον στοιχείο από το προφίλ του δείγματος παρουσιάζουν κάποια οικονομικά δεδομένα, καθώς οι περισσότεροι συμμετέχοντες (27,4%) δήλωσαν ετήσια εισοδήματα μεγαλύτερα των 100.000 ευρώ. Το συγκεκριμένο στατιστικό στοιχείο πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη, καθώς όπως φαίνεται η περιοχή έχει τη δυναμική να προσελκύσει τουρίστες υψηλών εισοδημάτων. Παρουσιάζεται λοιπόν μια ευκαιρία μέσω των βιωματικών δραστηριοτήτων, ώστε να αυξηθεί η μέση ημερήσια δαπάνη που σύμφωνα με τα επίσημα στατιστικά του ΣΕΤΕ σήμερα ανέρχεται στα 64 ευρώ, αλλά και τη μέση διάρκεια παραμονής (σήμερα είναι 6 ημέρες) που κατατάσσουν τη Θεσσαλία στην 8η θέση σε εισπράξεις μεταξύ των 13 περιφερειών της Ελλάδος. Επομένως είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε τους παράγοντες εκείνους που συμβάλουν και επηρεάζουν την εμπειρία των τουριστών, ώστε να αποκομίσουμε όσο τον δυνατό μεγαλύτερα οφέλη.
Η κοινωνική αλληλεπίδραση με τον ντόπιο
Όπως επισημαίνεται, η έρευνα ανέδειξε έξι βασικά χαρακτηριστικά που διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της εμπειρίας των τουριστών. Πιο συγκεκριμένα τα χαρακτηριστικά αυτά είναι η αισθητική του περιβάλλοντος, τα προκληθέντα συναισθήματα, η ενεργός συμμετοχή των τουριστών στη δραστηριότητα, η κοινωνική αλληλεπίδραση κατά τη διάρκεια της δραστηριότητας, η οικονομική αξία και η αυθεντικότητα της δραστηριότητας. Μιλώντας για βιωματικές δραστηριότητες ίσως κάποιος να περίμενε την ενεργό συμμετοχή ως το σημαντικότερο παράγοντα από τα προαναφερθέντα. Ωστόσο ως σημαντικότεροι παράγοντες στη διαμόρφωση της τουριστικής εμπειρίας αναδεικνύονται τα προκληθέντα ευχάριστα συναισθήματα που απορρέουν από τη συμμετοχή του τουρίστα στη δραστηριότητα π.χ. αίσθημα ευχαρίστησης, αλλά και της κοινωνικής αλληλεπίδρασης μεταξύ του τουρίστα και του ντόπιου. Είναι επομένως σημαντικό να αναγνωρίσουμε πως ο σύγχρονος τουρίστας επιζητεί να έρθει σε επαφή με τον ντόπιο και αυτή του η επαφή να τον αφήσει με ένα ευχάριστο συναίσθημα. Ίσως λοιπόν πρέπει να κατανοήσουμε πως η εποχή των all inclusive τουριστικών υπηρεσιών φθάνει σιγά σιγά προς το τέλος της και μια νέα εποχή είναι ήδη στο κατώφλι μας, από την οποία πρέπει να επωφεληθούμε με ένα σωστά και στρατηγικά σχεδιασμένο πλάνο ανάπτυξης.
Όπως επισημαίνει ο Μελέτιος Ανδρινός, «ένα επιπλέον ενδιαφέρον αποτέλεσμα που προκύπτει από την έρευνα, είναι η άμεση σχέση μεταξύ της εμπειρίας του τουρίστα με την ικανοποίησή του. Είναι γεγονός πως οι δύο αυτές έννοιες συνδέονται συχνά. Ωστόσο πρέπει να σημειωθεί πως η συμμετοχή των τουριστών σε βιωματικές δραστηριότητες στην περιοχή μας οδήγησε σε υψηλά επίπεδα ικανοποίησής τους, γεγονός που μπορεί να έχει πολλαπλά οφέλη για την περιοχή. Για παράδειγμα οι ικανοποιημένοι τουρίστες αποτελούν «πιστούς» τουρίστες που θα προτιμήσουν να ξαναεπισκεφτούν την περιοχή μας στο μέλλον έχοντας αποκομίσει ευχάριστες αναμνήσεις ή θα τη διαφημίσουν ή να προτείνουν διά στόματος και μέσω των κοινωνικών δικτύων την περιοχής μας σε άλλους τουρίστες.
Τέλος, ένα από τα σημαντικότερα αποτελέσματα της έρευνας έγκειται στο γεγονός της έμμεσης σχέσης μεταξύ της εμπειρίας του τουρίστα με την εικόνα του τόπου. Είναι γεγονός πως η εικόνα ενός τουριστικού προορισμού για τον εκάστοτε τουρίστα προκύπτει πριν από το ταξίδι του σε αυτόν μέσω των πληροφοριών, ιστοριών και προσδοκιών που ανακύπτουν κατά την αναζήτησή τους. Ωστόσο η εικόνα αυτή δεν είναι στάσιμη, αλλά έχει ένα δυναμικά μεταβαλλόμενο χαρακτήρα που επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες. Η εμπειρία των τουριστών έχει τη δυνατότητα να μεταβάλει θετικά και να δημιουργήσει μια ευνοϊκότερη εικόνα του προορισμού μέσω του επιπέδου ικανοποίησης που δημιουργεί. Επιπλέον η συμμετοχή τουριστών σε βιωματικές δραστηριότητες έχει τη δύναμη να μεταβάλλει την εικόνα του τόπου. Αναγνωρίζοντας λοιπόν αυτό το στοιχείο όλοι οι εμπλεκόμενοι δημόσιοι φορείς, αλλά και η ιδιωτική πρωτοβουλία καλούνται να δημιουργήσουν εκείνο το περιβάλλον στον προορισμό, ώστε οι προσδοκίες των τουριστών να αμβλύνονται και η εικόνα του τόπου να μεταβάλλεται θετικά.
Έχουμε λοιπόν μια τεράστια ευκαιρία μπροστά μας, την οποία δεν πρέπει να αφήσουμε να πάει χαμένη και χάσουμε και άλλο έδαφος στη σύγχρονη τουριστική εποχή. Η περιοχή μας έχει όλα τα εφόδια για να αντεπεξέλθει σε όλες αυτές τις ανάγκες και απαιτήσεις των τουριστών».
