Πολύ ψηλά τον πήχη των εκδόσεων της μελέτης, της έρευνας και της ιστορικής τεκμηρίωσης έθεσε ο Αγροτικός Συνεταιρισμός Ζαγοράς για τα 100 χρόνια από την ίδρυση του.
Η δίτομη καταγραφή της ιστορίας του Συνεταιρισμού στις 1.200 περίπου σελίδες του πολυτελούς λευκώματος που σήμερα παρουσιάζεται στη Ζαγορά, είναι ΕΚΠΛΗΚΤΙΚΗ απ’ όλες τις πτυχές της και ζηλευτή για όσους ασχολούνται με την ιστορία.
Ο Αλέξανδρος Καπανιάρης και ο Διονύσης Βαλασσάς, με μια μεγάλη ομάδα ερευνητών, μας παρουσιάζουν μια εργασία που δίνει μια άλλη διάσταση στον Αγροτικό Συνεταιρισμό Ζαγοράς και το Συνεταιριστικό Κίνημα. Έπιασε το νήμα από το μυθικό Πήλιο των Κενταύρων, στα πρώτα βήματα της ζωής της περιοχής και των κατοίκων της, από την αρχαία Κασθαναία στη Μεσαιωνική Σωτήρα, τη Μέγα Σωτήρα και την Ζαγορά, παρουσιάζοντας πλήθος στοιχείων και τεκμηρίων, φθάνοντας μέχρι την απελευθέρωση της από τους Τούρκους το 1881 με 3.442 κατοίκους.
Η ιστορική καταγραφή στη δίτομη έκδοση, έχει αφετηρίες την Ζαγορά, το Συνεταιριστικό Κίνημα, στη Μαγνησία, στην Ελλάδα, στην Ευρώπη, τους ανθρώπους της Ζαγοράς, συνδέοντας τους με την εξέλιξη της κωμόπολης και τον συνεταιρισμό στα 100 χρόνια ιστορίας του, μέσα από έγγραφα, μαρτυρίες συνεταιριστών και όχι μόνο, περιηγητών και του Τύπου του Βόλου.
Η επίπονη εργασία του δίτομου βιβλίου που αφήνεται παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές των Ζαγοριανών, δεν μένει στα στενά όρια του Δήμου και του Συνεταιρισμού, αλλά θα προσπαθήσει να μπολιάσει το DNA του «συνεταιρίζεσθαι» των Ζαγοριανών και άλλες χώρες.
Ήδη, έχει καταγραφεί ως μια πολύ καλή πρακτική συνεργασίας ανθρώπων για ένα καλό αποτέλεσμα στο υπουργείο Πολιτισμού, ενώ το λεύκωμα και οι πρακτικές του «συνεταιρίζεσθαι» θα αναγνωριστούν από την UNESCO και θα διαδοθούν σ’ όλο τον κόσμο για να βοηθήσουν κι άλλους ανθρώπους παγκοσμίως.
Όπως γράφουν στον επίλογο τους οι δυο συγγραφείς, Αλέξανδρος Καπανιάρης και Διονύσιος Βαλασσάς «Είναι αρκετά δύσκολο μέσα σ’ έναν επίλογο να κλείσει κανείς αυτήν την σημαντική, πολυδιάστατη και πολυποίκιλη ιστορία ενός φορέα συνεργατικότητας, αλληλεγγύης, συλλογικότητας και κυρίως παραγωγικότητας. Εκατό χρόνια παράδοσης και αγώνα, συνδεδεμένα με ένα σημαντικό κομμάτι της νεοελληνικής ιστορίας, που σημαδεύτηκε από παγκοσμίους πολέμους, αντίσταση, πραξικοπήματα, δικτατορίες, εμφύλιο πόλεμο, οικονομικές κρίσης και άλλες δύσκολες καταστάσεις, μέσα από τις οποίες οι αγρότες και οι αγρότισσες της Ζαγοράς επιβίωσαν και προσπάθησαν να κτίσουν το κοινό τους μέλλον. Η κινητήρια, βέβαια, δύναμη για την καθολική επικράτηση του Συνεταιρισμού της Ζαγοράς ήταν η συμπαγής ιδεολογία του συνεργατισμού, που μεταλαμπαδεύτηκε από γενιά σε γενιά. Η ιδέα του «συνεταιρίζεσθαι» έπρεπε να διαφυλαχθεί, τόσο εσωτερικά μεταξύ των μελών, που ήταν αναγκαίο να ξεπεράσουν σκοπέλους ιδιοτέλειας, αλλά και σε εξωτερικό επίπεδο, αφού «βάλλονταν» από τους μεσίτες και εμπόρους της εποχής, που πρότασσαν το προσωπικός τους κέρδος.
Ο Συνεταιρισμός της Ζαγοράς έφθασε πολλές φορές στο σημείο να διαλυθεί, να υπολειτουργεί, να οδηγείται σε διοικητικές κρίσεις και οικονομικά αδιέξοδα. Σε τέτοιες περιόδους οι Ζαγοριανοί και Ζαγοριανές προέταξαν τη λογική, την ψυχή και την υπομονή τους, χάνοντας διαδοχικές σοδειές και ρισκάροντας την επιβίωση των οικογενειών τους. Πολλοί ήταν, όμως, και οι αγρότες που πρόσφεραν ανιδιοτελώς ως μέλη Διοικητικού και Εποπτικού Συμβουλίου, θυσιάζοντας χρόνο από τις δουλειές και την οικογένεια τους. Αλλά και οι υπάλληλοι, από τη πλευράς τους, στήριζαν διαρκώς τα Διοικητικά Συμβούλια και τους/τις αγρότες/τισσες. Ένα χωριό, ένας στόχος, ένας κοινός αγώνας: έτσι θα μπορούσε να περιγραφεί η προσπάθεια πέντε γενεών που μοχθούν, από την καλλιέργεια της πατάτας και του φιρικιού έως το κόκκινο μήλο «starking delicious».
Ο Αγροτικός Συνεταιρισμός Ζαγοράς διαδραμάτισε και συνεχίζει ακόμη και σήμερα να είναι ο πυλώνας ανάπτυξης, βασικός πόλος κοινωνικής και οικονομικής ευημερίας, στοιχείο ένωσης σε καιρούς κρίσης, δομή αλληλεγγύης και κοινωνικής πολιτικής και σημείο αναφοράς για όλη την περιοχή του Ανατολικού Πηλίου. Τις παραπάνω σκέψεις ενισχύουν οι εκατοντάδες νέοι και νέες που ζουν και εργάζονται στα χωριά της Δημοτικής Ενότητας Ζαγοράς, κατατάσσοντας την περιοχή ως την πιο ενεργή και δραστήρια σε ορεινό και μειονεκτικό όγκο στην πατρίδα μας.
Σε όλα τα παραπάνω, που σχετίζονται με τη συνεταιριστική παράδοση αλλά και την αποτελεσματικότητα στις καλλιέργειες, στη διαχείριση και στην εμπορία των φρούτων, πρέπει να προστεθεί μια παράδοση αιώνων στο Πήλιο και τη Ζαγορά. Αυτή η παράδοση συνδέεται με τον περίφημο εμπορικό στόλο των «Ζαγοριανών Καραβιών», το μετάξι και τη μεταποίηση των νημάτων, τα οποία διαχειρίζονταν οι συντεχνίες των Ζαγοριανών στην Κωνσταντινούπολη και στη Ζαγορά.
Έτσι, από το ένα μέρος η πολυετής παράδοση των καλλιεργειών και της συνεργατικότητας, και από το άλλο η ανάγκη για επιβίωση στις δύσκολες καιρικές συνθήκες μιας δυσπρόσιτης περιοχής, οδήγησαν τους κατοίκους του Ανατολικού Πηλίου στο να συνεργαστούν και να διαχειριστούν την περιοχή τους, βασιζόμενοι στα χέρια και στο μυαλό τους.
Ωστόσο, δεν πρέπει να ξεχνούμε και τις γυναίκες- αγρότισσες με τον τριπλό ρόλο, της μάνας, της συζύγου και της αγρότισσας. Οι γυναίκες της Ζαγοράς ήταν πάντα στην πρώτη γραμμή, πολλές φορές στο παρασκήνιο, αλλά στην ουσία των γεγονότων και στο πεδίο του αγώνα. Σταδιακά, όμως, διεκδίκησαν τον ενεργό ρόλο τους, τόσο ως μέλη της Οργάνωσης, αποκτώντας δικές τους συνεταιριστικές μερίδες, όσο και με τη συμμετοχή τους στο Διοικητικό Συμβούλιο. Έτσι, από τις πρώτες γυναίκες – συνεταίρες, σύμφωνα με το μητρώο του 1920, (Μαρία Κ. Βασιακάκη, Γαρυφαλλιά Γεραμπίνη, Χαρίκλεια Καλαμπαλίκα, Ευγενία Σ. Καουνά, Αικατερίνη Κασίδη, Ελένη Χ. Κονδύλη, Ελένη Κασσαβέτη Αντώνογλου), την πρώην γυναίκα Πρόεδρο Γενικής Συνέλευσης Καλλιόπη Πάντου, φθάσαμε στην πρώτη γυναίκα μέλος του Δ.Σ. και αντιπρόεδρο της Οργάνωσης, τη Δέσποινα Ι. Βαρούτα.
Τα βιογραφικά των δυο συγγραφέων
*Ο Δρ Αλέξανδρος Γ. Καπανιάρης γεννήθηκε στη Ζαγορά Πηλίου. Εργάζεται ως καθηγητής Πληροφορικής Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης και είναι υπεύθυνος του Κέντρου Πληροφορικής & Νέων Τεχνολογιών (ΚΕ.ΠΛΗ.ΝΕ.Τ.) Μαγνησίας. Είναι Διδάκτωρ Ψηφιακής Λαογραφίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου (Τμήμα Επιστημών Προσχολικής Αγωγής & Εκπαιδευτικού Σχεδιασμού).
Το βασικό του πτυχίο είναι Μηχανικός Πληροφορικής του Τ.Ε.Ι. Πληροφορικής Αθήνας, ενώ είναι πτυχιούχος του τμήματος «Σπουδές στον Ελληνικό Πολιτισμό» της Σχολής Ανθρωπιστικών Σπουδών του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου και πτυχιούχος της σχολής παιδαγωγικών της ΠΑ.ΤΕ.Σ./Σ.Ε.Λ.Ε.Τ.Ε. Θεσσαλονίκης. Διαθέτει μεταπτυχιακό δίπλωμα ειδίκευσης στα αντικείμενα «Γραφικές Τέχνες – Πολυμέσα» του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου και στα Σύγχρονα Περιβάλλοντα Μάθησης & Παραγωγής Διδακτικού Υλικού του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας (Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης). Είναι επιμελητής εκπαιδευτικών προγραμμάτων και εκδόσεων, ενώ στο παρελθόν έχει επιμεληθεί πλήθος επιτραπέζιων ημερολογίων – εκδόσεων της «Μαγνήτων Κιβωτού», της Εταιρείας Θεσσαλικών Ερευνών και των Εκδόσεων του Αγροτικού Συνεταιρισμού Ζαγοράς. Το 2015 για το έργο «Οι Μάηδες της Μακρινίτσας» τιμήθηκε με το Καυταντζογλείου Βραβείο της Φιλοσοφικής Σχολής του Εθνικού & Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.
Επίσης, έχει διατελέσει Δημοτικός Σύμβουλος Ζαγοράς, Πρόεδρος Δημοτικού Συμβουλίου Δήμου Ζαγοράς, Πρόεδρος Πολιτιστικού και Αθλητικού Οργανισμού του Δήμου Ζαγοράς, ενώ κατά το διάστημα 2007-10 διετέλεσε Ειδικός Σύμβουλος της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Μαγνησίας σε θέματα εθελοντισμού ,κοινωνικών εταίρων, πολιτισμού, νέων τεχνολογιών & εκπαίδευσης. Το διάστημα αυτό είναι Οργανωτικός Γραμματέας του πολιτιστικού φορέα της Ιεράς Μητρόπολης Δημητριάδος & Αλμυρού «Μαγνήτων Κιβωτός, για τη διάσωση του πολιτιστικού αποθέματος» και Αντιπρόεδρος της εφορείας της Δημόσιας Ιστορικής Βιβλιοθήκης Ζαγοράς.
**Ο κ. Διονύσιος Α. Βαλασσάς γεννήθηκε το 1957 και μεγάλωσε στην Ζαγορά, από γονείς αγρότες. Σπούδασε στο Χημικό Τμήμα της Φυσικομαθηματικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Εργάσθηκε ως Προϊστάμενος Ποιοτικού Ελέγχου στην βιομηχανία τροφίμων ΑΛΛΑΤΙΝΗ Α.Ε. από το 1981 έως το 1984. Η εταιρία ΑΛΛΑΤΙΝΗ τον έστειλε ένα μήνα στην Αγγλία για μετεκπαίδευση. Από την 01.04.1984 υπηρετεί ως Διευθυντής του Αγροτικού Συνεταιρισμού Ζαγοράς Πηλίου. Εκπροσωπώντας τον Συνεταιρισμό και τους Έλληνες μηλοπαραγωγούς στον Ευρωπαϊκό οργανισμό
EUROFRU έκανε παρουσιάσεις σε συνέδρια στην Ολλανδία, Αγγλία, Ισπανία, Γαλλία, Ιταλία, Αυστρία, Ελβετία, Βέλγιο, Γερμανία. Επίσης, σε ελληνικά Πανεπιστήμια και σε σεμινάρια για μεταπτυχιακούς φοιτητές. Παρουσίασε τις θέσεις του Συνεταιρισμού στην Βουλή των Ελλήνων ενόψει νομοσχεδίων για τους Συνεταιρισμούς και για τις ορεινές και νησιωτικές περιοχές. Στην οικογένεια του υπήρξαν ισχυρές συνεταιριστικές ρίζες. Ο παππούς του, Διονύσιος Π. Βαλασσάς ήταν ένας εκ των ιδρυτών του Συνεταιρισμού το 1916, ο εξάδελφος του Διονύσιος Λ. Βαλασσάς Πρόεδρος του Συνεταιρισμού, ο πατέρας του Απόστολος Δ. Βαλασσάς μέλος του Συνεταιρισμού από το 1966 έως το θάνατό του το 1971 και ο εκ μητρός παππούς του Κωνσταντίνος Ν. Λιάτσικος μέλος από το 1923 έως τον θάνατο του το 1955 και με υπηρεσία στο Διοικητικό και Εποπτικό Συμβούλιο του Συνεταιρισμού.
Παρουσιάζεται σήμερα η δίτομη έκδοση
Σε εκδήλωση, ακριβώς 101 χρόνια μετά την ίδρυση του Αγροτικού Συνεταιρισμού Ζαγοράς Πηλίου, παρουσιάζεται δίτομο έργο, με πλήρη αναφορά στην ιστορία του συνεταιρισμού και στο γενικότερο κλίμα που επικράτησε κατά τον αιώνα που πέρασε. Οι συγγραφείς της δίτομης έκδοσης είναι ο Δρ Αλέξανδρος Γ. Καπανιάρης και ο Διονύσιος Α. Βαλασσάς, Γενικός Διευθυντής της Οργάνωσης. Η εκδήλωση, θα λάβει χώρα σήμερα Σάββατο 2 Δεκεμβρίου 2017, στη Ζαγορά, στις 18:30 το απόγευμα στον χώρο πολλαπλών δράσεων του Ενιαίου Δημοτικού Σχολείου Ζαγοράς «Ρήγας Φεραίος»
και τελεί υπό την αιγίδα της Διεύθυνσης Νεώτερου Πολιτιστικού Αποθέματος και Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς του Υπουργείου Πολιτισμού. Ο Πρόεδρος και το Διοικητικό Συμβούλιο του Αγροτικού Συνεταιρισμού Ζαγοράς προσκαλούν όλους τους πολίτες στην εκδήλωση, ώστε να τιμήσουν με την παρουσία τους την Οργάνωση για την οποία μηλά-ει η ιστορία.
