Στα αποτελέσματα μιας σύντομης, αλλά εμπεριστατωμένης έρευνας στον γενικό πληθυσμό παρουσιάζουν σήμερα στη «Θ» η κ. Μαριάννα Διομήδους, αν. καθηγήτρια Δημόσιας Υγείας-Επιδημιολογίας, Τμήμα Νοσηλευτικής, ΕΚΠΑ, και η κ. Μαριάννα Ισαακίδου, υποψήφια διδάκτορας, Master Οργάνωσης και Διοίκησης Υπηρεσιών Υγείας, Τομέας Δημόσιας Υγείας, Τμήμα Νοσηλευτικής, ΕΚΠΑ. Η έρευνα που διεξήχθη στην ευρύτερη περιοχή Αττικής και Μαγνησίας, έδειξε ότι ένα μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού που συμμετείχε, είχε μια σχετικά καλή γνώση για τα εμβόλια και τον μηχανισμό δράσης τους και αποδεχόταν τον προαιρετικό εμβολιασμό κατά του COVID-19. Τα αποτελέσματα αυτής της σύντομης, αλλά εμπεριστατωμένης έρευνας στον γενικό πληθυσμό έδειξαν ότι ένα μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού που συμμετείχε στη συγκεκριμένη έρευνα, είχε μια σχετικά καλή γνώση για τα εμβόλια και τον μηχανισμό δράσης τους και αποδεχόταν τον προαιρετικό εμβολιασμό κατά του COVID-19.
Συγκεκριμένα, από τις 10 Νοεμβρίου 2020 έως την πρώτη εβδομάδα του Ιανουαρίου 2021 διεξήχθη μια επιδημιολογική έρευνα στην ευρύτερη περιοχή Αττικής και Μαγνησίας για να διερευνηθούν οι στάσεις, οι απόψεις και τα πιστεύω του γενικού πληθυσμού απέναντι στον επικείμενο εμβολιασμό για τον ιό COVID-19. To δείγμα της έρευνας περιλάμβανε 200 άτομα, τα οποία επιλέχθησαν τυχαιοποιημένα και τα οποία ερωτήθηκαν όσον αφορά στις γνώσεις, τις απόψεις και την αποδοχή ή μη του εμβολιασμού για τον COVID-19. Χρησιμοποιήθηκε ερωτηματολόγιο 25 ερωτήσεων, εκ των οποίων οι πρώτες 8 αναφέρονταν στα δημογραφικά στοιχεία των συμμετεχόντων και οι υπόλοιπες εστίασαν στις γνώσεις, στις στάσεις και την αποδοχή ή μη του εμβολιασμού για τον COVID-19. Στην έρευνα συμμετείχαν 105 άνδρες και 95 γυναίκες όλων των ηλικιακών ομάδων αρχομένων από την ηλικία των 18 ετών έως την ηλικία των 90 ετών, με συγκεκριμένες ηλικιακές ομάδες, οι οποίες είχαν ως εξής: 18-35, 36-53, 54-71, 72-90. Όσον αφορά στην οικογενειακή κατάσταση των συμμετεχόντων, υπήρξαν: 30 άγαμοι, 98 έγγαμοι, 48 διαζευγμένοι και 24 χήροι/ες. Οι 155 είχαν ελληνική υπηκοότητα, 30 αλβανική, 15 πακιστανική. Όσον αφορά στον τόπο διαμονής τους οι 110 διέμεναν στην περιφέρεια της Αττικής και οι 90 στην περιφέρεια της Μαγνησίας. Επιπλέον, οι 50 ήταν δημόσιοι υπάλληλοι, οι 39 ιδιωτικοί υπάλληλοι, οι 37 ελεύθεροι επαγγελματίες, οι 37 συνταξιούχοι, οι 26 άνεργοι και 11 ασχολούνταν με τα οικιακά. Όσον αφορά στην οικονομική τους κατάσταση, οι έχοντες έσοδα 0-500 ευρώ ήταν 72, οι έχοντες έσοδα 501-1000 ευρώ ήταν 70, οι έχοντες από 1001-1500 ήταν 33, οι έχοντες έσοδα 1501-2000 ήταν 20 και οι έχοντες έσοδα >2000 ήταν 5. Τέλος, όσον αφορά στη μορφωτική τους κατάσταση, οι 40 είχαν περατώσει την υποχρεωτική εκπαίδευση, οι 100 είχαν ολοκληρώσει τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση και οι 60 την τριτοβάθμια.
Το κύριο μέρος του ερωτηματολογίου αποτελούνταν από 17 ερωτήσεις, οι οποίες είχαν σκοπό να διερευνήσουν τις γνώσεις και τις αντιλήψεις των συμμετεχόντων απέναντι στον επερχόμενο εμβολιασμό για τον COVID-19.
Η έγκριση των εμβολίων για τον COVID-19 έγινε με κυλιόμενες διαδικασίες, αρχίζοντας από τον Οκτώβριο 2020 έως τον Νοέμβριο 2020. Τον Δεκέμβριο 2020 εγκρίθηκε το πρώτο εμβόλιο της Pfizer και στις 6 Ιανουαρίου 2021 εγκρίθηκε το εμβόλιο της Moderna. Ο ΠΟΥ έχει ήδη προαγοράσει 250 εκ. εμβόλια, τα οποία θα διαθέσει κατά προτεραιότητα στις χώρες του τρίτου κόσμου. Στην ερώτηση αν τα εμβόλια έχουν ελεγχθεί επαρκώς πριν από την πιστοποίησή τους για παγκόσμια χρήση, ένα ποσοστό 60% απάντησε θετικά, ένα 30% αρνητικά και ένα 10% ότι δεν ξέρει.
Στην ερώτηση ποια από τα 73 εμβόλια για τον COVID-19 γνωρίζετε, το 70% ανέφερε ότι γνωρίζει 3 εμβόλια: της Pfizer, της Moderna και της AstraZeneca, ενώ το υπόλοιπο 30% ανέφερε ότι γνωρίζει και το ρωσικό εμβόλιο Sputnik V και το Johnson & Johnson.
Στην ερώτηση αν τα εμβόλια προσφέρουν ανοσία στον πληθυσμό (98-99%) και σε πόσο χρονικό διάστημα, απάντησαν: Μετά από 10 ημέρες σε ποσοστό 40%, μετά τη δεύτερη δόση σε ποσοστό 50% και 10% ότι δεν ξέρει.
Από τα 73 εμβόλια, τα οποία γίνεται προσπάθεια να παραχθούν παγκοσμίως, τα 23 βρίσκονται στην 1η φάση τυχαιοποιημένων κλινικών δοκιμών, τα 32 εμβόλια βρίσκονται στη 2η φάση και τα 18 στην 3η και τελική φάση. Επί του παρόντος, οι μεγαλύτερες ποσότητες εμβολίων σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης περιλαμβάνουν τα εμβόλια της Pfizer, της Moderna και της AstraZeneca. Η Ελλάδα θα προμηθευθεί εμβόλια σταδιακά από 6 τουλάχιστον παραγωγούς εμβολίου ξεκινώντας την πρώτη παραλαβή 26 Δεκεμβρίου 2020 από την Pfizer/BioΝtech. Πιο αναλυτικά, η Ελλάδα θα προμηθευθεί από την Pfizer/BioΝtech 4,7 εκατ. δόσεις, από την AstaΖeneca/Oxford 7,1 εκατ. δόσεις, από την Johnson & Johnson 4,7 εκατ. δόσεις, από τη Sanofi/GSK 4,7 εκατ. δόσεις, από τη Moderna 1,8 εκατ. δόσεις και από την Curevac 5,3 εκατ. δόσεις.
Το εμβόλιο με τη χρήση της τεχνολογίας mRNA χρησιμοποιεί ως αντιγόνο την πρωτεΐνη της ακίδας που βρίσκεται στο περίβλημα του ιού. Όταν ενίεται το εμβόλιο mRNA στον ανθρώπινο οργανισμό, αποδομείται μέσα στο κύτταρο και δεν πολλαπλασιάζεται. Αντίθετα, τα DNA εμβόλια, όπως αυτά της AstraZeneca και το Sputnik V, χρησιμοποιούν έναν αδενοϊό ως φορέα του γονιδιώματος του κορωνοϊού. Τα mRNA εμβόλια θα διατεθούν μόνο στις ανεπτυγμένες χώρες, ενώ στις αναπτυσσόμενες θα διατεθούν μόνο τα παραδοσιακά εμβόλια, διότι έχουν πιο χαμηλό κόστος. Στην ερώτηση εάν η χρήση της νέας τεχνολογίας mRNA που χρησιμοποιήθηκε για την παραγωγή των εμβολίων της Pfizer και της Moderna είναι πιο αποτελεσματική από τη χρήση της παραδοσιακής τεχνολογίας, όπως συνέβη για τα εμβόλια Sputnik V και της AstraZeneca, οι απαντήσεις ήταν θετικές σε ποσοστό 40%, ενώ 30% ήταν αρνητικές και 30% κυμαίνονταν στο δεν ξέρω.
Τα παιδιά κάτω των 16 ετών δε θα εμβολιαστούν και αυτό, διότι οι κλινικές μελέτες έδειξαν ότι παρόλο ότι μεταφέρουν μεγάλο ποσοστό ιικού φορτίου, είναι ικανά να μεταδίδουν τον ιό, τα ίδια, όμως, σπανίως νοσούν. Στην ερώτηση στο αν γνωρίζετε αν τα παιδιά κάτω των 18 ετών θα εμβολιαστούν, οι απαντήσεις κυμαίνονταν ως εξής: Ένα 30% απάντησε θετικά (μη εμβολιασμός), ένα 60% απάντησε αρνητικά και ένα 10% ότι δεν ξέρει.
Επιπλέον, στην ερώτηση εάν τα εμβόλια αποτελούν μέσο για την προστασία μόνο των παιδιών και όχι των ενηλίκων, οι απαντήσεις κυμαίνονταν ως εξής: Ένα 75% απάντησε αρνητικά, ένα 15% θετικά και ένα 10% ότι δεν ξέρει.
Στην ερώτηση αν προαιρετικά θέλετε να κάνετε το εμβόλιο κατά του COVID-19, οι απαντήσεις είχαν ως εξής: 60% απάντησε θετικά, 30% απάντησε αρνητικά και ένα 10% απάντησε ότι δεν ξέρει.
Είναι γνωστό ότι όλα τα εμβόλια γενικά και ειδικά το εμβόλιο της γρίπης έχουν τοπικές και συστημικές ανεπιθύμητες παρενέργειες. Στην ερώτηση το αν πιστεύουν ότι τα εμβόλια του COVID-19 έχουν παρενέργειες, οι απαντήσεις κυμαίνονταν ως εξής: Ένα 80% απάντησε ότι έχουν ανεπιθύμητες παρενέργειες, ένα 5% ότι δεν έχουν ανεπιθύμητες παρενέργειες και ένα 15% ότι δεν ξέρει.
Ενδελεχείς κλινικές μελέτες έδειξαν ότι τα άτομα, τα οποία έχουν αλλεργία, μπορούν να κάνουν το εμβόλιο σε νοσοκομειακό περιβάλλον, εκτός από τα άτομα που παρουσιάζουν αλλεργία στα έκδοχα του εμβολίου του ιού. Έχει αναφερθεί μια περίπτωση στο 1 εκατομμύριο που έκανε το εμβόλιο και έπαθε αλλεργικό σοκ. Ωσαύτως, έγκυες γυναίκες πρέπει να συμβουλευτούν τον γυναικολόγο τους, για να προχωρήσουν στη διενέργεια του εμβολίου. Στην ερώτηση στο αν γνωρίζουν αν τα άτομα που έχουν αλλεργία ή αλλεργικό άσθμα, θα πρέπει να κάνουν το εμβόλιο, ένα ποσοστό 70% απάντησε αρνητικά, ένα 25% θετικά και ένα 5% ότι δεν ξέρει.
Το ανοσοποιητικό σύστημα του ανθρώπινου οργανισμού είναι η πολεμική μηχανή που παράγει αντισώματα για την εξουδετέρωση ιών και μικροβίων. Η παραγωγή τέτοιων αντισωμάτων (T, B, CD4, CD8) σε κάθε ανθρώπινο οργανισμό εξαρτάται από γενετικούς, περιβαλλοντικούς και διατροφικούς παράγοντες. Υπάρχει, επίσης, κυτταρική μνήμη του ανοσοποιητικού συστήματος, η οποία σε κυτταρικό επίπεδο κρατά πολλά χρόνια. Η ανοσία που δημιουργείται στον οργανισμό μετά το εμβόλιο κατά του COVID-19, μπορεί να κρατήσει μέχρι και 9 μήνες μετά. Στην ερώτηση ποιος είναι ο μηχανισμός δράσης του ανοσοποιητικού συστήματος έναντι του COVID-19, οι απαντήσεις είχαν ως εξής: 70% απάντησε ότι είναι η παραγωγή επαρκούς αριθμού ειδικών αντισωμάτων έναντι του ιού, 20% ότι είναι ο αποσυντονισμός του ανοσοποιητικού συστήματος και ένα 10% ότι δεν ξέρει.
Ο ιός της γρίπης μεταλλάσσεται πολύ πιο γρήγορα από τον ιό COVID-19, η μετάλλαξη του οποίου γίνεται στην πρωτεΐνη της ακίδας στο περίβλημα του ιού. Όταν ο ιός κυκλοφορεί σε τεράστιους αριθμούς, μπορεί να υπάρξει εξελικτική πίεση του ιού, ούτως ώστε να μεταπηδήσει ένα μεταλλαγμένο στέλεχος του ιού. Η μίξη εμβολίων κατά του COVID-19 δε συνιστάται. Είναι γεγονός ότι αν η μετάλλαξη επηρεάζει τη δομή του εμβολίου, όταν ο ιός βρεθεί σε ανοσοκατασταλμένα άτομα, που μεταφέρουν τον ιό ήδη για 4 μήνες, υπάρχει πιθανότητα να συσσωρευθούν μεταλλάξεις. Γι’ αυτό χρειάζεται παρακολούθηση της γονιδιακής αλληλουχίας του ιού, για να διαγνώσουμε εγκαίρως τι μεταλλάξεις τυχόν υπάρχουν ή δεν υπάρχουν στον ιό. Στην ερώτηση πιστεύετε ότι ο ιός COVID-19 μπορεί να μεταλλαχθεί, οι απαντήσεις είχαν ως εξής: 75% απάντησε θετικά, 15% απάντησε αρνητικά και 10% απάντησε ότι δεν ξέρει.
Οι εμβολιασμοί γενικότερα γίνονται από το ιατρονοσηλευτικό προσωπικό και τους επισκέπτες υγείας και μόνο σε ακραίες περιπτώσεις όπου υπάρχει έλλειψη τέτοιου προσωπικού, όπως για παράδειγμα στην Κίνα όπου υπάρχει μόνο το 1/10 των απαραίτητων γιατρών ή όπως συμβαίνει το ίδιο στις χώρες της Αφρικής, το εμβόλιο γίνεται από άλλα άτομα, τα οποία περνούν από ειδική εκπαίδευση. Στην ερώτηση πιστεύετε ότι ένας εμβολιασμός σε ένα τέτοιο μέγεθος πληθυσμού πρέπει να οργανώνεται σωστά από ιθύνοντες κυβερνητικούς παράγοντες στον Τομέα της Υγείας για να έχει επιτυχία, οι απαντήσεις κυμαίνονταν ως εξής: 85% απάντησε θετικά, ένα 10% αρνητικά και ένα 5% ότι δεν ξέρει.
Είναι γεγονός ότι για την καλύτερη προστασία της κοινότητος και την αποτελεσματικότερη προσφορά υπηρεσιών υγείας, πρέπει να εμβολιάζεται πρώτα το ιατρονοσηλευτικό προσωπικό, μετά οι ευπαθείς ομάδες και οι άνω των 65 ετών και τέλος ο γενικός πληθυσμός. Στην ερώτηση πιστεύετε ότι θα επιτευχθεί καλύτερη ανοσία της αγέλης με αυτή τη ροή των εμβολιασμών, οι απαντήσεις κυμαίνονταν ως εξής: 30% απάντησε θετικά, 40% αρνητικά και 30% ότι δεν ξέρει.
Στην παρούσα φάση δεν υπάρχει ειδικό αντιικό φάρμακο για τον ιό COVID-19. Η μόνη θεραπευτική επιλογή στα αρχικά στάδια της νόσου είναι η χορήγηση μονοκλωνικών αντισωμάτων. Επί του παρόντος, δεν υπάρχουν στοιχεία για την Τρίτη Φάση κλινικών δοκιμών για την παραγωγή τέτοιων αντισωμάτων. Στις ΗΠΑ έγιναν κλινικές δοκιμές για μονοκλωνικά αντισώματα μόνο σε 1.000 άτομα, γιατί είναι πολύ χρονοβόρα η παραγωγή τους και στοιχίζουν 500 φορές περισσότερο από τα εμβόλια εναντίον του COVID-19 και ήδη έχουν πάρει έγκριση από το FDA (Food and Drug Administration), στις ΗΠΑ, αλλά όχι ακόμη στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Τα μονοκλωνικά αντισώματα πρέπει να δοθούν τις πρώτες 9 ημέρες μετά τη νόσηση, διότι διαφορετικά δεν έχουν καμία επίδραση στην πορεία της νόσου. Στην ερώτηση γνωρίζετε αν υπάρχει αντιικό φάρμακο επί του παρόντος για τον ιό COVID-19, οι απαντήσεις κυμαίνονταν ως εξής: 35% απάντησε θετικά, 50% αρνητικά και 15% ότι δεν ξέρει.
Στην πανδημία του COVID-19 σε όλες τις χώρες παγκοσμίως επιβλήθηκαν περιοριστικά μέτρα, τα οποία συνίστανται στην υποχρεωτική χρήση της μάσκας και στην τήρηση των αποστάσεων των 2 μέτρων τουλάχιστον και στη γενικότερη αποφυγή του συνωστισμού. Με την αύξηση της εμβολιαστικής κίνησης και της κάλυψης του γενικότερου πληθυσμού, το ποσοστό της ανοσίας θα αυξηθεί. Στην ερώτηση μπορεί κάποιος εμβολιασθείς με οιαδήποτε εμβόλιο να μεταδώσει τον ιό COVID-19, οι απαντήσεις κυμαίνονταν ως εξής: 55% απάντησε θετικά, 25% αρνητικά και 20% ότι δεν ξέρει.
Εμπεριστατωμένες έρευνες έχουν δείξει ότι τα εμβόλια κατά του COVID-19 δεν επηρεάζουν το ανθρώπινο γονιδίωμα, το οποίο περιέχει σε μικρά ποσοστά και άλλους ιούς, όπως για παράδειγμα segmental duplications σε ποσοστό 5%, miscellaneous heterochromatins ποσοστό 8% κ.ά. Στην ερώτηση πιστεύετε ότι το εμβόλιο κατά του COVID-19 επηρεάζει το ανθρώπινο γονιδίωμα, οι απαντήσεις είχαν ως εξής: 30% απάντησε θετικά, 55% αρνητικά και 15% ότι δεν ξέρει.
Ένας καταιγισμός πληροφοριών για τα εμβόλια κατά του COVID-19 στη χώρα μας και παγκοσμίως δίνονται από διάφορες πηγές. Στην ερώτηση στο αν επιθυμούσατε να κάνετε το εμβόλιο κατά του COVID-19, από πού θα αντλούσατε έγκυρες πληροφορίες για αυτό, οι απαντήσεις είχαν ως εξής: 55% απάντησε από τον οικογενειακό ιατρό-ιατρό ειδικότητος, 15% από το φιλικό περιβάλλον, 15% από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και 15% από την τηλεόραση.
